Στα μέσα του 19ου αιώνα ο Ιταλός αστρονόμος Ανιμπάλε ντε Γκάσπαρις ανακάλυψε εννέα αστεροειδείς. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν και ένας διαστημικός βράχος με διάμετρο 240 χλμ., ένας από τους μεγαλύτερους στην Κύρια Ζώνη αστεροειδών του ηλιακού μας συστήματος. Ο αστεροειδής έλαβε την ονομασία 16 Psyche από το όνομα της νύμφης της ελληνικής μυθολογίας Ψυχής.
Ο αστεροειδής έλαβε μεγάλη δημοσιότητα όταν διαπιστώθηκε ότι διαθέτει κολοσσιαίας αξίας ορυκτό πλούτο. Οι παρατηρήσεις έχουν δείξει ότι υπάρχουν τεράστιες ποσότητες χρυσού, πλατίνας, νικελίου και σιδήρου στην επιφάνεια αλλά και το εσωτερικό του.
Υπάρχουν εκτιμήσεις που ανεβάζουν την αξία του ορυκτού πλούτου της Ψυχής στα επτά πεντάκις εκατ. δολάρια! Άλλες μελέτες αναφέρουν ότι ο 16 Psyche διαθέτει μικρότερες ποσότητες μετάλλων από όσο πιστεύαμε και πιθανώς διαθέτει περισσότερα… μπάζα παρά πολύτιμα μέταλλα.
Στις 17:20 το απόγευμα της Παρασκευής (13 Οκτωβρίου 2023) η NASA εκτόξευσε με επιτυχία τον πύραυλο που μεταφέρει στο Διάστημα ένα σκάφος που θα ταξιδέψει στον 16 Psyche. Το σκάφος θα κινηθεί αρχικά προς τον Άρη για να χρησιμοποιήσει τις βαρυτικές δυνάμεις του Κόκκινου Πλανήτη και να πάρει την απαραίτητη ώθηση για να συνεχίσει το ταξίδι του προς τον αστεροειδή τον οποίο αν όλα πάνε καλά θα συναντήσει και θα τεθεί σε τροχιά γύρω από αυτόν το 2027. Θα παραμείνει εκεί για 21 μήνες πραγματοποιώντας σειρά μελετών που θα αποκαλύψουν τα γεωλογικά του χαρακτηριστικά και φυσικά αν πράγματι έχει τον ορυκτό πλούτο που πιστεύεται.
Η ελληνική συμμετοχή στην αποστολή Psyche
Μεγάλη ημέρα και για την Ελλάδα η Παρασκευή 13-10-2023, σύμφωνα με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ), το Ινστιτούτο Αστρονομίας, Αστροφυσικής & Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης (ΙΑΑΔΕΤ) !!
Το Ινστιτούτο ΙΑΑΔΕΤ του ΕΑΑ, σε συνεργασία με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (Europan Space Agengy/ESA), συμμετέχει στην αποστολή αποστολή Psyche της NASA με το πρωτοποριακό πείραμα για τον έλεγχο των νέων διαστημικών επικοινωνιών μέσω οπτικών-laser.
Η επιτυχία αυτή οφείλεται και στην αγαστή συνεργασία που υπήρξε μεταξύ ΕΑΑ, ESA, της Γενικής Γραμματείας Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων του Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης υπό τον (πρώην) Γενικό Γραμματέα Δρ. Αθανάσιο Στάβερη-Πολυκαλά και της Γενικής Γραμματείας Έρευνας & Καινοτομίας του Υπουργείου Ανάπτυξης, υπό τον Γενικό Γραμματέα Καθ. Αθανάσιο Κυριαζή.
Μέσω του τεχνικά δύσκολου αυτού πειράματος θα πραγματοποιηθεί ο έλεγχος αυτού του πρωτοποριακού τρόπου ζεύξης με τη διαστημική συσκευή “Psyche” η οποία θα «ταξιδέψει» στον αστεροειδή 16 Psyche σε απόσταση μεγαλύτερη των 300 εκατομμύριων χιλιομέτρων (περίπου όσο δύο φορές η απόσταση Γης-Ηλίου).
Σε αυτό το πείραμα το ΙΑΑΔΕΤ/ΕΑΑ θα συμμετάσχει και με τα δύο αστεροσκοπεία που διαθέτει στην Πελοπόννησο, το Αστεροσκοπείο Χελμού (https://helmos.astro.noa.gr) και το Αστεροσκοπείο Κρυονερίου (https://kryoneri.astro.noa.gr), τα οποία είναι τα μοναδικά Ευρωπαϊκά τηλεσκόπια που θα συμμετάσχουν στο συγκεκριμένο πείραμα.
Για την επίτευξη των στόχων του πειράματος στο τηλεσκόπιο «Αρίσταρχος» θα εγκατασταθεί ειδικός δέκτης που θα συλλέγει τη δέσμη laser που θα στέλνει η διαστημική συσκευή “Psyche”, ενώ στο Αστεροσκοπείο Κρυονερίου θα εγκατασταθεί ειδικό laser το οποίο θα στέλνει τη δέσμη του στη διαστημική συσκευή “Psyche”. Σύμφωνα με τον προγραμματισμό οι οπτικές ζεύξεις με την απομακρυσμένη διαστημική συσκευή θα πραγματοποιηθούν εντός του 2025.
Η επιτυχία αυτού του δύσκολου από κάθε άποψη εγχειρήματος θα βάλει το Ινστιτούτο ΙΑΑΔΕΤ, το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και τη χώρα μας στην παγκόσμια πρωτοπορία στις διαστημικές επικοινωνίες διότι θα πραγματοποιηθεί η βαθύτερη – Deep Space – ζεύξη χρησιμοποιώντας την νέα αυτή τεχνολογία οπτικής ακτινοβολίας.
(νεώτερη ενημέρωση) Σημαντικό είναι το γεγονός ότι οι τεχνολογίες που θα αναπτυχθούν στο πλαίσιο υλοποίησης του συγκεκριμένου προγράμματος «θα ενδυναμώσουν τις ευρωπαϊκές επιστημονικές και τεχνολογικές ικανότητες στην κυβερνοασφάλεια και τις οπτικές/κβαντικές τεχνολογίες, ενώ ανοίγουν μεγάλες αναπτυξιακές προοπτικές για το ΙΑΑΔΕΤ μέσω των συνεργασιών που έχουν ήδη αναπτυχθεί με σημαντικούς διαστημικούς οργανισμούς και εταιρείες αεροδιαστημικής», όπως υπογραμμίζει ο διευθυντής του ΙΑΑΔΕΤ, Σπύρος Βασιλάκος.
Η συνεργασία αυτή ανοίγει προοπτικές και για επενδύσεις στο συγκεκριμένο τομέα. «Η ένταξη των τηλεσκοπίων Αρίσταρχου και Κρυονερίου στην αποστολή Psyche αποτελεί ποιοτικό άλμα στις αναπτυξιακές δράσεις του ΙΑΑΔΕΤ και του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, αναδεικνύοντας τις εθνικές μας υποδομές σε βασικούς ευρωπαϊκούς πυλώνες στη συγκεκριμένη θεματολογία.
Η μεγάλη αυτή επιτυχία, σε συνδυασμό με την στρατηγική συνεργασία που έχουμε με την ESA, προσελκύει το ενδιαφέρον για επενδύσεις τόσο από ελληνικές όσο και από ξένες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον συγκεκριμένο τομέα», συμπληρώνει ο κ. Βασιλάκος.
Πριν την ένταξη του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών στο πρόγραμμα Psyche, είχε προηγηθεί η επιτυχής αξιολόγηση του τηλεσκοπίου «Αρίσταρχος» τον Αύγουστο 2020 από κλιμάκιο της ESA για τη χρήση του ως τον πρώτο επίγειο σταθμό επικοινωνίας μέσω λέιζερ με τηλεπικοινωνιακούς δορυφόρους στο πλαίσιο του προγράμματος Scylight (Secure and Laser Communication Technology) της ESA.
Αυτό είναι το βασικό ευρωπαϊκό πρόγραμμα για την ανάπτυξη της καινοτόμας αυτής τεχνολογίας, με την οποία η επικοινωνία μεταξύ δορυφόρων και Γης θα γίνεται μέσω οπτικών λέιζερ, αυξάνοντας από δέκα μέχρι και 100 φορές την ταχύτητα μεταφοράς πληροφορίας σε σχέση με την υπάρχουσα τεχνολογία.
Στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος ήδη από το 2021 το τηλεσκόπιο «Αρίσταρχος» έχει πραγματοποιήσει επαναλαμβανόμενες συζεύξεις με τον μεγαλύτερο ευρωπαϊκό τηλεπικοινωνιακό δορυφόρο Alphasat δημιουργώντας νέα δεδομένα στο χώρο των νέων ευρωπαϊκών τεχνολογιών τηλεπικοινωνίας. Στην ουσία μέσω του «Αρίσταρχου» δημιουργήθηκε μια άυλη οπτική ίνα με τον δορυφόρο σε απόσταση περίπου 37.000 χιλιομέτρων από τη Γη, που μπορεί να μεταφέρει δεδομένα με απίστευτες ταχύτητες και με απόλυτα ασφαλή τρόπο.
Ο διευθυντής ερευνών του ΙΑΑΔΕΤ, Μανώλης Ξυλούρης, εξηγεί ότι με την ολοκλήρωση της αρχιτεκτονικής του δικτύου Scylight «θα ανοίξει ένας νέος ορίζοντας στον τομέα των επικοινωνιών», με υπηρεσίες όπως η ανάπτυξη τεχνολογιών για απόλυτα ασφαλείς τηλεπικοινωνίες, η κάλυψη απομακρυσμένων περιοχών με υπηρεσίες τηλεπικοινωνιών υψηλών ταχυτήτων, η παροχή υπηρεσιών σε επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης και σε έκτακτες περιπτώσεις, όπως φυσικές καταστροφές, και η διασύνδεση και ενοποίηση δορυφορικών συστημάτων στο πρότυπο της διασύνδεσης που επιτυγχάνεται σήμερα στα επίγεια δίκτυα σταθερών και κινητών επικοινωνιών.